ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος «ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ!» λέμε νωρίς

Tο κάπνισμα αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα το οποίο έλαβε διαστάσεις παγκόσμιας πανδημίας στη διάρκεια του 20ου αιώνα και θεωρείται η κορυφαία αιτία για θανάτους που μπορούν να αποτραπούν. Η καπνιστική συμπεριφορά τυπικά εδραιώνεται κατά τη διάρκεια της εφηβείας, καθώς οι περισσότεροι ενήλικοι καπνιστές κάπνισαν το πρώτο τους τσιγάρο ή είχαν εθιστεί στη νικοτίνη ήδη μέχρι την ηλικία των 18 ετών ενώ η ηλικία έναρξης τους καπνίσματος είναι τα 11 έτη.
Ο μόνο τρόπος για να αποφευχθούν οι δραματικές συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία και την οικονομία, είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ. Χρειάζεται να πούμε ΟΧΙ νωρίς. Τα Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και της Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής υγείας πρωτοστατούν σε αυτό τον αγώνα.
Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε το καινοτόμο και αποδεδειγμένα αποτελεσματικό Εκπαιδευτικό Υλικό Πρόληψης του Καπνίσματος «Κάπνισμα; Όχι Εμείς!» που βοηθά τα παιδιά να αντισταθούν στη νικοτίνη. Αποτελεί προϊόν της συνεργασίας και της δικτύωσης των Κέντρων πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Ν. Θεσσαλονίκης (Ελπίδα, Δίκτυο Άλφα, Πυξίδα, Σείριος), του Ν. Ξάνθης (Έκφραση), του Ν. Ροδόπης (Ορφέας), του ΕΚΤΕΠΝ/ΕΠΙΨΥ, του ΟΚΑΝΑ, της 4ης ΥΠΕ και του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο». Πρόκειται για ένα υλικό που απευθύνεται στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού (Δ’, Ε’ & ΣΤ’) και ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές και ψυχολογικές ανάγκες των μαθητών. Η επιλογή αυτής της ηλικιακής ομάδας έγινε εξαιτίας των ερευνητικών στοιχείων σχετικά με την ηλικία έναρξης της επαφής των παιδιών με τον καπνό.
Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου υλικού, έγκειται στον ολιστικό του χαρακτήρα καθώς προσφέρει μια ολοκληρωμένη παρέμβαση πρόληψης που απευθύνεται στα παιδιά και παράλληλα προβλέπει την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, την ευαισθητοποίηση του συλλόγου των εκπαιδευτικών με τη διαμόρφωση μιας πολιτικής πρόληψης του καπνίσματος στο σχολείο και την ευαισθητοποίηση των γονέων τους οποίους εμπλέκει στο πρόγραμμα με την οργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων και δραστηριοτήτων ανάλογων με αυτές που κάνουν τα παιδιά. Το “ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ!” βασίζεται στα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα για την πρόληψη του καπνίσματος και στις πιο αποτελεσματικές μεθόδους βιωματικής μάθησης για παιδιά αυτής της ηλικίας.
Το υλικό των μαθητών αποτελείται από 13 δίωρες συναντήσεις που πραγματοποιούνται από τον εκπαιδευτικό και ενισχυτική παρέμβαση τριών συναντήσεων που πραγματοποιούνται την επόμενη χρονιά. Ταυτόχρονα οι γονείς ενημερώνονται από τα στελέχη των Κέντρων Πρόληψης και παράλληλα από ενημερωτικά φυλλάδια και δραστηριότητες που τους στέλνει ο δάσκαλος.
Η πολιτική σχολείου συμπληρώνει το τρίπτυχο, προσφέροντας κατευθυντήριες οδηγίες στον διευθυντή και στο σύλλογο εκπαιδευτικών για την εφαρμογή «κανόνων» για ένα σχολείο ελεύθερο καπνού.
Οι εκπαιδευτικοί που αναλαμβάνουν την υλοποίηση του εν λόγω προγράμματος εκπαιδεύονται προηγουμένως από τα στελέχη των Κέντρων Πρόληψης της περιοχής τους και έχουν την επιστημονική τους υποστήριξη κα εποπτεία καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος.
Τα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα της αξιολόγησης του προγράμματος από την πρώτη εφαρμογή ενισχύει την απόφαση της Ομάδας Εργασίας για τη διάδοση του προγράμματος «ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ!».

΄Ερευνα Αξιολόγησης για το «ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ!»
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το σχολικό έτος 2012-2013. Συμμετείχαν συνολικά 57 σχολεία (24 σχολεία της ομάδας παρέμβασης και 33 της ομάδας ελέγχου). Το ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν κατά την αρχική έρευνα (πριν την υλοποίηση του προγράμματος) 1.623 μαθητές (655 μαθητές της ομάδας παρέμβασης και 968 μαθητές της ομάδας ελέγχου). Στην επαναληπτική έρευνα (μετά την υλοποίηση του προγράμματος) συμμετείχαν 1.586 μαθητές (637 μαθητές της ομάδας παρέμβασης και 949 μαθητές της ομάδας ελέγχου).

Κύρια ευρήματα
Ένα από τα βασικά ευρήματα της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας του ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ είναι η σημαντική ενίσχυση δεξιοτήτων που συμβάλλουν στην πρόληψη του καπνίσματος, όπως οι δεξιότητες που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων και την αντίσταση στην πίεση της ομάδας. Οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα φαίνεται ότι εφοδιάστηκαν με στρατηγικές αντιμετώπισης καταστάσεων ομαδικής πίεσης και ανακάλυψαν τρόπους έκφρασης και υπεράσπισης των προσωπικών τους αποφάσεων και επιλογών.

Το ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ άλλαξε τις αντιλήψεις των παιδιών για το περιστασιακό κάπνισμα έτσι ώστε να αντιλαμβάνονται περισσότερο τους κινδύνους του. Ενώ οι μαθητές της ομάδας ελέγχου φαίνεται να μην αξιολογούν τις επιδράσεις του περιστασιακού καπνίσματος, οι μαθητές που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, άρχισαν να αντιλαμβάνονται περισσότερο τους κινδύνους από το περιστασιακό κάπνισμα.

Το ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ άλλαξε την πρόθεση και ενίσχυσε τα κίνητρα των παιδιών για να μην καπνίσουν στο μέλλον. Οι μαθητές που συμμετέχουν στο ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ έχουν 45% περισσότερες πιθανότητες να μη καπνίσουν στο μέλλον σε σχέση με τους μαθητές που δε συμμετέχουν σε ανάλογο πρόγραμμα.

Το ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ ανέκοψε την αυξητική τάση των παιδιών που ξεκινούν την επαφή τους με τον καπνό. Όσον αφορά την επίδραση του ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ στον πειραματισμό με τον καπνό, ένα σημαντικό εύρημα είναι η διαφορά που παρουσιάζεται μεταξύ των παιδιών της ομάδας ελέγχου και της ομάδας παρέμβασης στην αυξητική τάση του καπνίσματος: τα παιδιά της ομάδας ελέγχου που κάπνισαν αυξήθηκαν σημαντικά σε σχέση με τα παιδιά της ομάδας που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.

Το υλικό είναι υποψήφιο για το European Drug Prevention Prize 2014 του Pompidou Group.

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα κατά του καπνίσματος και την προσπάθειά μας να πούμε ΟΧΙ νωρίς, προχωράμε στη διοργάνωση κύκλου εκπαιδευτικών σεμιναρίων για στελέχη Κέντρων Πρόληψης και επαγγελματίες υγείας σε Πανελλαδικό επίπεδο με απώτερο στόχο την προσέγγιση 500 σχολικών μονάδων για τον επόμενο χρόνο, περίπου 10.000 μαθητών και ενός αντίστοιχου αριθμού γονέων. Εκτιμούμε ότι στην 5ετία που ακολουθεί θα εκπαιδευτούν 50.000 μαθητές δημοτικού (Δ΄, Ε΄ και Στ΄ δημοτικού).
Στο πλαίσιο της προσπάθειας της χώρας μας για τον έλεγχο του καπνίσματος και την αναγκαιότητα της πρώιμης παρέμβασης προχωρούμε δυναμικά στο δημοτικό σχολείο με το αποτελεσματικό πρόγραμμα «ΚΑΠΝΙΣΜΑ; ΟΧΙ ΕΜΕΙΣ!».